مشخصات فنی مخازن تحت فشار

کشورهای مختلف از استانداردهای مخازن تحت فشار خاصی برای طراحی و ساخت مخازن تحت فشار وجود دارد. و برای بازرسی این تجهیزات ار مشخصات فنی دیگ بخار که متشکل از استانداردها است استفاده می کنند. هر کدام از این استانداردها مباحث و ویژگی‌های منحصر به فردی دارند. در عین‌حال بین مشخصات فنی مخازن تحت فشار نقاط مشترک زیادی نیز وجود دارد.

مخزن تحت فشار به مخازنی گفته می شود که اغلب به صورت استوانه‌ای شکل ساخته می شوند و برای نگهداری مایعات یا گازها در فشاری غیر از فشار اتمسفر (تحت فشار) استفاده می‌شوند و بیشتر در صنایع نفت و گاز مورد استفاده قرار می‌گیرد. اختلاف فشار یک عامل خطرناک است و بر اثر تغییرات فشار در مخازن تحت فشار، امکان انفجار و تخریب  وجود دارد.

در نتیجه طراحی، ساخت و بهره‌برداری از این مخازن، توسط سازمان‌های مهندسی تحت نظارت قانونی قرار می گیرد. پس باید به تمامی موارد ذکر شده در مشخصات فنی توجه نمود. پارامترهای مهم در تعریف مخازن تحت فشار، حداکثر فشار و دمای مناسب مخازن می باشد.

مواد اولیه در این مخازن از جنس فولاد، کربن استیل یا فولاد ضد زنگ و در موارد خاص آلومینیوم، مس و برنج می‌باشد. اخیرا نیز در صنایعی که به‌طور مستقیم با آب دریا در ارتباط هستند. تیتانیوم در ساخت تجهیزات مذکور به طور گسترده‌ای عمومیت یافته است.

در این مطلب قصد داریم به معرفی معروف ترین استانداردهای مخازن تحت فشار در راستای مشخصات فنی مخازن تحت فشار بپردازیم. تا پایان با ما همراه باشید.

استاندارد مخازن تحت فشار ISO

سازمان بین المللی استاندارد (International Organization for Standardization) یا  ISO یکی از مراجع رسمی تعریف استاندارد در سراسر جهان به شمار می رود. کمیته‌های فنی مختلفی در این سازمان فعال هستند که در زمینه‌های مختلف اقدام به تدوین استاندارد می کنند. جالب است بدانید که اعضای علمی از کشورهای مختلف در این سازمان عضو هستند.

زمانی یک سند به عنوان استاندارد بین المللی از سوی ایزو معرفی می شود که حداقل 75 درصد اعضا به آن رای مثبت دهند. استاندارد مخازن تحت فشار ایزو تحت عنوان  ISO 16528 شناخته می شود آنچه در مشخصات فنی مخازن تحت فشار ذکر می شود، الزامات عملکردی انواع مخازن تحت فشار است.

به این معنی که چه شرایطی باید در ساخت و بهره‌برداری از مخازن رعایت شوند تا ایمنی آن ها به طور کامل تضمین گردد؛ بنابراین خبری از مباحث و الزامات تعمیر، نگهداری و بازرسی بویلرها و مخازن در این استاندارد نیست. جدیدترین نسخه این استاندارد در سال 2002 منتشر شد. استاندارد ISO 16528 از دو بخش اصلی تشکیل می شود:

• بخش اول شامل الزامات عملکردی در زمینه طراحی و ساخت مخازن تحت فشار
• بخش دوم شامل رویه‌های ضروری برای تحقق الزامات مندرج در بخش یک استاندارد

استاندارد مخازن تحت فشار ASME

انجمن مهندسین مکانیک آمریکا (American Society of Mechanical Engineers) یا ASME  یکی دیگر از مشهورترین مراکز تدوین استاندارد در مشخصات فنی مخازن تحت فشار، در سطح دنیا به حساب می آید.این انجمن نیز در زمینه تدوین استاندارد مخازن تحت فشار فعالیت می کند.

نام استاندارد اختصاصی این انجمن ASME Boiler & Pressure Vessel Code  است که به اختصار با نام  BPVC شناخته می شود.اولین نسخه این استاندارد در سال 1914 میلادی منتشر شد.جالب است بدانید که نسخه ابتدایی آن تنها 114 صفحه بود که در یک جلد منتشر شد؛ اما به مرور زمان استاندارد BPVC  ویرایش شد و نسخه‌های جدیدی از آن در اختیار فعالان صنعتی در سراسر دنیا قرار گرفت. جدیدترین نسخه استاندارد BPVC از بخش های زیر تشکیل شده است:

 استاندارد ASME BPVC I : در بخش نخست استانداردهای BPVC قوانین طراحی  بویلرها و مخازن تحت فشار به طور تفصیلی ذکر شده است.

استاندارد ASME BPVC II : در بخش دوم استاندارد مشخصات فنی مخازن تحت فشار ASME تمرکز روی مواد اولیه مجاز برای استفاده در ساخت این مخازن است.این سند خود از سه بخش کلی تشکیل می شود:

• مشخصات و ویژگی‌های مواد آهنی مجاز برای ساخت مخازن تحت فشار
• مشخصات و ویژگی‌های مواد غیر آهنی مجاز برای ساخت مخازن تحت فشار
• مشخصات و ویژگی‌های الکترودها و سایر مواد اولیه مجاز برای جوشکاری بدنه مخازن تحت فشار

استاندارد ASME BVPC III : همان طور که می‌دانید، مراکز و تاسیسات هسته ای از بخش های گوناگونی تشکیل می‌شوند. مخازن تحت فشار نقش کلیدی در این تاسیسات دارند که برای ذخیره سوخت و انجام فرآیندهای گوناگون مورد استفاده قرار می گیرند.به همین دلیل انجمن مهندسان مکانیک آمریکا استانداردهای اختصاصی را برای مخازن تحت فشار مورد استفاده در  تاسیسات هسته‌ای منتشر کرده است. این استاندارد که ASME BVPC III نام دارد، در بخش‌های مختلفی در خصوص مشخصات فنی مخازن تحت فشار صنایع هسته ای بحث می کند.

 استاندارد ASME BVPC IV: چهارمین بخش از استاندارد مربوط به مشخصات فنی مخازن تحت فشار ASME مربوط به دیگ‌های گرمایشی یا بویلرهاست.بویلرها یکی از پرکاربردترین مخازن تحت فشار هستند که به طور خاص برای افزایش دمای سیالات استفاده می‌شوند. از موتورخانه‌های سیستم‌های حرارت مرکزی مسکونی گرفته تا نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و… شاهد استفاده از بویلرها هستیم.در بخش چهارم استاندارد ASME قوانین ساخت دیگ های بخار یا بویلرها تشریح شده است.

استاندارد  ASME BVPC V: بازرسی مخازن تحت فشار سرفصل جداگانه ای است که باید در زمان بهره‌برداری از این تجهیزات مد نظر قرار داد. بسیاری از مواقع بی توجهی به این موضوع خسارت های مالی و جانی سنگینی را در پی دارد؛ اما برای بازرسی به چهارچوب مشخصی نیاز است. به همین دلیل پخش پنجم استاندارد ASME  BVPC به موضوع بازرسی مشخصات فنی مخازن تحت فشار اختصاص داده شده است.البته این بخش از استاندارد صرفا روی یکی از جنبه‌های بازرسی تمرکز دارد (NDT). موضوع اصلی این بخش از استانداردهای مشخصات فنی مخازن تحت فشار است. به این معنی که چگونه می توان بدون آسیب زدن به مخازن، سلامت عملکرد آن ها را ارزیابی کرد. روش‌های خاصی برای این منظور وجود دارند که در سند مذکور به طور مفصل بحث شده اند.

استاندارد ASME BPVC VI و ASME BVPC VII: بخش ششم و هفتم مجموعه استانداردهای ASME BVPC به ترتیب مربوط به قوانین بهره‌برداری از مخازن تحت فشار و دیگ های بخار است. برای استفاده از این تجهیزات لازم است که قوانین و مقررات خاصی در مشخصات فنی مخازن تحت فشار رعایت شوند. به علاوه این که مجموعه‌ای از اقدامات برای حفظ سلامت عملکرد مخازن تحت فشار و دیگ‌های بخار ضروری است. کلیه این موضوعات به طور مفصل در این دو جلد از استاندارد مخازن تحت فشار ASME بحث شده است.

استاندارد ASME BVPC VIII: بخش هشتم استاندارد به طور مفصل قوانین و مراحلی که برای ساخت مخازن تحت فشار باید مد نظر قرار گیرند را شامل می شود. شرکت‌های سازنده مخازن تحت فشار برای دریافت گواهینامه معتبر انجمن مهندسان مکانیک آمریکا باید این سند از مشخصات فنی مخازن تحت فشار را مبنای کار خود قرار دهند.

 استاندارد ASME BPVC IX: نهمین بخش از استاندارد مخازن تحت فشار ASME BVPC مربوط به قوانین جوشکاری این تجهیزات است. در مقالات بعدی به آن اشاره خواهد شد.همانطور که می‌دانید مخازن تحت فشار به صورت یکپارچه تولید نمی شوند؛ بلکه بخش‌های مختلف آن شکل‌دهی شده و سپس با جوشکاری به یکدیگر متصل می‌شوند.کلیه قوانین، روش‌ها و تخصص‌های لازم برای جوشکاری مخازن تحت فشار در این سند از مشخصات فنی مخازن تحت فشار ذکر شده است.

استاندارد مخازن تحت فشار ASME BVPC X: دهمین بخش از استاندارد مخازن تحت فشار ASME BVPC مربوط به قوانین محافظت از این تجهیزات در برابر فشار است. مهم ترین عامل تهدید کننده سلامت عملکرد مخازن تحت فشار، افزایش بیش از حد فشار سیال موجود در آنهاست؛ بنابراین لازم است که در طول بهره‌برداری حتما اطمینان حاصل کنید که فشار در این مخازن بیش از حد مجاز افزایش پیدا نکند. بخش دهم استاندارد، کلیه چهارچوب‌های مورد نیاز در زمینه مشخصات فنی مخازن تحت فشار را شامل می شود.

ارتباط با ما

در این مقاله سعی کردیم اطلاعات جامعی از استانداردها و مشخصات فنی مخازن تحت فشار به شما بدهیم. برای اطلاعات بیشتر جهت همکاری با کارشناسان ما در حوزه مخازن تحت فشار و گرفتن مشاوره و راهنمایی از مشاورین ما می‌توانید از صفحه تماس با ما، راه‌های ارتباطی دلخواه را برگزینید. تیم پشتیبانی جهت رسیدگی به درخواست‌های شما، پاسخگویی خود را به شما عرضه می‌دارد. همچنین برای به‌کارگیری از مقالات موجود در سایت کنکاش صنعت، آماده ارائه خدمات خود به شما هستیم. با ما همراه باشید.